کد مطلب:3607 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:40

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا نامگذاري به اسامي خاص خداوند ـ مثل صمد و رحمان و... مجاز است؟

در باره موضوع پرسش چند نكته قابل ذكر است:

1. در بسياري از موارد كه در نامگذاري از نامهايي استفاده ميشود كه به عقيده برخي مخصوص خداست ـ مثل صمد و رحمان ـ توجهي به معناي ويژه اسم و اين كه اين معنا مخصوص خداست نميشود، بلكه بيشتر آهنگ آوايي كلمه و طنين صداي آن در حافظه اشخاص است كه موجب انتخاب يك نام براي فرزند ميشود، و حتي ممكن است اين اشخاص تا آخر عمر هم توجهي به معناي كلمه نكنند.

2. در پارهاي از روايات، نامگذاري به برخي از اسامي خداوند منع شده است ـ مثل حكيم، حكم، مالك، نافع. در اين روايات از برخي اسامي ديگر هم نام برده شده كه آنها نيز ممنوع گشتهاند، مانند: خالد، حارث، ابوحكم، ابوعيسي، ابومُرة، ضريس، حرب، ظالم، يس(وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 21، باب 28 و 29 از ابواب احكام الاولاد، ص 397، مؤسسه آلالبيت، بيروت / مستدرك الوسائل، ميرزاي نوري، ج 15، ص 132، مؤسسه آل البيت به بيروت.) و... . البته ممكن است علت نام نبردن از بقيه اسامي الهي در اين روايات اين باشد كه اسامي مذكوره فوق در آن زمان رايج بوده ولي ساير اسامي خداوند رايج نبوده است. (مثلاً با جستجويي كه در اسامي راويان شد، هيچ كس به نام عظيم و رحمان يافت نشد، به نام صمد و كريم هر كدام يك نفر يافت شد، البته اسم رحيم زياد بود.)(نرمافزار كامپيوتري جامع الاحاديث (نور 2)، مركز تحقيقات كامپيوتري نرمافزار علوم اسلامي.) در مورد برخي از اسامي، علت منع در روايات نيز بيان شده است، مثلاً در مورد ابوحكم گفته شده كه به معناي پدر خداست(بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 101، ص 129، مؤسسه دارالوفأ، بيروت.)، و يا اين كه ضريس، اسمي از اسامي شيطان است و...

3. در اين كه اسامي خاص خداوند كدام است بين علمأ اختلاف است و آنچه همه بر آن اتفاق نظر دارند واژه اللّه است. توجه شود كه از روي مفهوم كلمه نميتوان گفت كه آيا آن كلمه اسم مخصوص خدا هست يا نه، زيرا ممكن است معناي واژهاي ـ مثل علي ـ مخصوص خدا باشد، اما در روايات تشويق به نامگذاري به آن نيز شده باشد.(وسائل الشيعه، همان.)

4. علماي شيعه به تبع روايات، به موضوع نامگذاري به اسامي خداوند كمتر پرداخته و جنبههاي ديگري از نامگذاري را بيشتر بحث كردهاند. مثلاً در يكي از كتابهاي معروف فقهي، پس از بيان حدود 3 صفحه مطالب مختلف در مورد نامگذاري فرزند، در يك سطر بيان كرده كه ميتوان ]از روايات[ چنين استفاده كرد كه نامگذاري به صفات خدا مكروه است ]اما اين موضوع، مطلب مهمي نيست و امر مشكلي نميباشد[(و قد يستفاد كراهة التسمية بصفات الخالق و الامر سهل، جواهر الكلام، محمد حسن نجفي، ج 31، ص 257. اين موضوع در كتب فقهي اهل سنت با تفصيل بيشتري مورد بحث قرار گرفته است. ر.ك: فيض القدير، محمد بن عبد الروف المناوي، ج، ص 285، دارالكتب العلمية، بيروت. و همچنين كشف القناع، منصور بن يونس بهوتي، ج 3، ص 27، دارالكتب العلمية، بيروت.)

با توجه به موارد فوق، نامگذاري به مانند آنچه در پرسش آمده منع شرعي ندارد، گرچه بر پايه روايات بهترين اسامي آنهايي است كه: 1. متضمن معناي عبوديت باشند، (مانند عبدالصمد و عبدالرحمان و...)(وسائل الشيعه، همان.) و يا 2. از اسامي انبيأ الهي و ائمه معصومين باشد چنانچه امام صادقبا استشهاد به آيه إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّه(آلعمران،31) اين موضوع را بيان كردهاند، و يا 3. از نامهايي باشد كه داراي معاني نيكو و پسنديده باشد.(وسائل الشيعه، همان.)